“Je bent zoekende.” Wanneer ik deze specifieke zin hoorde, voelde ik mij ontzettend aangevallen. Hoe bedoel je zoekende? Ik weet heel goed wie ik ben en wat ik wil. Dacht ik.
Column door Rokaya Hamed
Weten wie je bent en wat je wil in het leven, vergt namelijk zelfacceptatie. En dat was iets waar ik nog niet over beschikte. Nu zie ik ‘zoekende zijn’ niet meer als belediging. Is dat niet de essentie van het leven? Iedereen is zoekende. Je zoekt naar liefde, progressie en jezelf. Je bent zoekende naar wie je bent en wat je wil in het leven.
Niet lang geleden raakte ik in gesprek met een jongen. Hij was gevlucht uit zijn land van herkomst en droeg zeven jaar lang de titel ‘vluchteling’. Hij had de titel geïnternaliseerd en was nu nog steeds op de vlucht, zelfs nadat hij al lange tijd in het bezit was van zijn verblijfsvergunning. Hij was niet meer aan het vluchten naar Nederland of een betere toekomst. Nee, hij was op de vlucht voor zichzelf. Boosheid was wat hem daarin leidde. Hij was boos dat hij een machteloos leven leidde, waarin anderen (en met name Nederlandse instanties) de touwtjes in handen hadden.
Hij was boos dat hij niet dezelfde kansen kreeg als een man zonder migratie-achtergrond. Die emotie werd zijn richting in het leven, en alles wat hij deed gebeurde vanuit boosheid. De boze jongeman had alleen niet door dat hij nu de macht over zijn eigen leven had en kansen kon creëren die hij eerder niet had. Toch bleef hij dezelfde mindset hebben die hem heeft geholpen te overleven in de chaos. Een mindset die hem nu niet meer beschermde, maar juist tegenhield. Het grootste probleem was dat hij zijn zoektocht naar zichzelf niet meer aanging. Hij stond al jaren stil op exact hetzelfde punt. Als persoon die de zoektocht eindelijk heeft geaccepteerd, vond ik het erg treurig dat hij zichzelf zo was verloren. Ik kon zijn boosheid namelijk goed begrijpen en mij er enigszins om weliswaar andere redenen in vinden.
Als Marokkaans-Libische vrouw heb ik mij ook lange tijd (en soms nog steeds) laten leiden door anderen. Dit wekte dezelfde emotie bij mij op die voortkwam uit onmacht. Als MENA-vrouw (Middle Eastern-North African) bepalen anderen hoe jij je dient te gedragen en hoe jouw leven eruit hoort te zien. Generatie na generatie heeft het patriarchaat deze macht gehad.
Het is dan ook niet gek dat dit niet zomaar wordt losgelaten. Deze visie resulteerde in een pad dat helemaal voor mij werd uitgestippeld. Mensen die ik niet goed kende, legden hun ongevraagde mening op en deden dit dan, omdat ze ‘het beste’ met mij voor zouden hebben.
Wanneer ik mij niet kon vinden in dit ideaal of een andere weg wilde inslaan, werd ik een slechte moslim of een ‘verkaasde Marokkaan’ genoemd. Het geluid aan de andere zijde door mijn (toen nog) witte omgeving speelde mee in deze identiteitscrisis. Ik werd gezien als de verlichte en goed geïntegreerde Marokkaan. Ik hoorde dat ik net als hen klonk en dezelfde visie deelde. Wanneer er dagen waren dat ik toch anders dacht en het niet eens was met bepaalde dingen, hoorde ik weer bij de andere groep. De andere groep, waarvan ik opmerkingen ontving als “jij voelt de islam volgens mij helemaal niet”, “ik geloof niet dat jij meedoet aan de ramadan, volgens mij doe jij gewoon mee voor spek en bonen” en “zij is Marokkaans, maar echt een geval apart”.
Dit zorgde lange tijd voor een schaamtegevoel, omdat ik dacht dat alleen Rokaya (ik) als persoon niet genoeg was. Ik kreeg te horen ik nog zoekende was en dat was iets wat altijd een nare nasmaak bij mij achterliet . Maar ik was inderdaad zoekende. Zoekende naar bevestiging en acceptatie van mijn identiteit die ik nooit bij een ander zou kunnen vinden. Die bevestiging moest ik mezelf geven en dat accepteren moest ik ook maar zelf doen. En dat heb ik gedaan door in mijzelf te keren en te kijken naar mijn waarden en normen. Wat vind ik belangrijk en wie wil ik zijn? Dat doet er vanaf nu toe. Mijn identiteit wordt nu niet meer bepaald door anderen. Ik ben mezelf en mijn eigen pad gaan accepteren.
Ik wilde graag conformeren aan de normen en waarden die komen kijken bij het zijn van een MENA-vrouw. Die vrouw voldeed zogenaamd wel aan de eisen die het patriarchaat haar op heeft gelegd. Zij was wel genoeg en ik zou dat niet zijn. Maar die tijd is nu over en dat heeft mij de rust gebracht die ik nodig had. Het is een rust die mij dichter bij mezelf heeft gebracht. Een rust die het zoekende zijn accepteert. Zoekende zijn betekent namelijk een breder perspectief hebben, niet zomaar genoegen nemen met minder en alles uit het leven willen halen.
Nu accepteer ik de zoektocht en ga ik hem graag aan. Ik ben namelijk nog steeds zoekende, maar op mijn voorwaarden. Ik ben zoekende naar de essentie van mijn leven, zoekende naar mijn identiteit en zoekende naar mijn plek in de maatschappij. Maar niet voor anderen. Nee, ik ben zoekende naar mij. Voor mij. Dat wens ik ook voor de boze jongen. Ik wens dat hij zijn boosheid laat varen en zijn eigen leven weer gaat leiden zoals hij dat verlangde, voordat boosheid hem overnam. Ik wens dat hij zijn zoektocht naar zichzelf accepteert en zijn pad naar verlichting inslaat.