De Oeigoerse Feroza vluchtte op 6-jarige leeftijd met haar moeder uit Xinjiang naar Nederland. Dertien jaar later spreekt ze zich voor het eerst uit over de onderdrukking van haar volk.

Foto’s Hajar Boudhan
Make-up & hair Ika Kartika
Styling Fatima Zahra
Setassistent Iman Najafi
Met dank aan Atelier 3 

Wanneer we met Feroza (19) videobellen, vertelt ze ons hoe druk ze het heeft door de coronacrisis. Ze is een verpleegkundestudent, loopt stage in een ziekenhuis en werkt ook nog eens in een verpleeghuis. Bij de vraag of ze het zwaar heeft tijdens deze periode, schudt ze haar hoofd. “Ik sta erg sterk in mijn schoenen, dus heb er eigenlijk geen last van.” Ze geeft aan het fijn te vinden om mensen te helpen, iets waar ze sinds jongs af aan gepassioneerd over is. “Als ik erover nadenk, kan mijn werkkeuze best komen doordat ik hier wel mensen kan helpen en in China niet”, zegt ze bedenkelijk.

De Oeigoeren
De Oeigoeren zijn een Turkssprekende etnische minderheid in Xinjiang, een provincie in noordwest-China. Het volk heeft de staat Xinjiang in de 20e eeuw onafhankelijk verklaard, maar in 1949 kwamen ze toch onder het gezag van de volksrepubliek China. Hun cultuur staat al jaren onder druk en volgens het Oeigoerse Wereldcongres wordt het volk economisch en maatschappelijk ernstig gediscrimineerd.  Bron: Amnesty International & Nu.nl

“Wij hadden alles, maar niet onze vrijheid”

Feroza is geboren in Xinjiang, China. Haar overgrootvader was een bekende schrijver die boeken schreef over de Oeigoerse cultuur, waardoor de hele familie Almas nauwlettend in de gaten gehouden werd. Om eventuele vervolging te voorkomen, besloot Feroza’s moeder in 2007 alles achter te laten en naar Nederland te vluchten voor een betere toekomst.

In Nederland kregen Feroza en haar moeder te maken met nieuwe hindernissen. “Mensen keken op ons neer omdat we vluchtelingen waren”, vertelt Feroza. “Ik zal nooit meer vergeten dat ik op de middelbare school de nieuwste iPhone had en dat mijn economieleraar hem van mij afpakte. ‘Jij bent toch een vluchteling? Hoe betaal je dit dan?’, vroeg hij aan mij. Mijn moeder is gewoon afgestudeerd aan de universiteit en leefde een goed leven. Niet iedere vluchteling is gevlucht omdat hij of zij oorlog of armoede kende. Wij hadden alles, maar niet onze vrijheid.”

Waarom de Oeigoeren?
Sinds 1990 zijn veel Oeigoeren in opstand gekomen tegen de Chinese overheid. Na verschillende rellen en meerdere aanslagen heeft China het Oeigoerse volk bestempeld als potentiële terroristen. Uit gelekte overheidsdocumenten van de Chinese Communistische Partij (CCP) die in het bezit zijn van de New York Times, blijkt dat er meer dan 1 miljoen Oeigoeren vastzitten in kampen en gevangenissen. In 2017 begon het zogenaamde educatieprogramma waar de Oeigoeren, volgens China, opgevoed worden tot Chinese modelburgers, zodat ze aan een goede baan kunnen krijgen en beter integreren in de Chinese samenleving. Overigens vrezen niet alleen Oeigoeren voor vervolging: ook christenen en boeddhisten worden onderdrukt door de CCP.
Bron: The Xinjiang Data Project

“Ik vind dat de situatie in Xinjiang vergeleken moet worden met de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog”

Oeigoeren in Xinjiang komen moeilijk weg, meent Feroza. Gelekte overheidsdocumenten laten zien dat alleen al een paspoortaanvraag genoeg kan zijn om naar een zogenoemde heropvoedingskamp gestuurd te worden. Er is dus ook geen enkele manier om Feroza’s oma naar Nederland te halen, die op zichzelf woont in Xinjiang. “Met corona merk ik dat iedereen zeurt over de lockdown en mondkapjes, maar de mensen daar zijn al jaren niet vrij.

Ik vind dat de situatie in Xinjiang vergeleken moet worden met de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Iedereen weet wat er gebeurt, maar niemand praat erover. Mensen worden weer in kampen gestopt en mishandeld. Hoe kan dit worden genegeerd? Oeigoeren mogen hun geloof niet uiten en worden gedwongen om varkensvlees te eten, jonge vrouwen worden tegen hun wil uitgehuwelijkt aan Chinese mannen en je hebt geen privacy. Ze kunnen je huis elk moment binnendringen. Als je iets doet wat ze verdacht vinden, word je meegenomen.”

Feroza spreekt haar oma voor het laatst in de zomer van 2015 tijdens het Suikerfeest, een belangrijke religieuze feestdag voor moslims. Diepgaander dan ‘fijn Suikerfeest’ gaat het gesprek niet; Feroza en haar familie zijn te bang dat ze worden afgeluisterd door de Chinese overheid. Na vijf minuten over koetjes en kalfjes gesproken te hebben kapt Feroza’s oma het gesprek af. Hoe het écht met haar gaat, zullen Feroza en haar familie nooit weten. “We kunnen haar niet normaal bellen of Facetimen”, legt Feroza uit. “We gebruiken een speciale app, Wechat (een Chinese social media app red.). Mijn moeder belt oma via die app, maar de vraag is dan altijd nog of de lijn wel over zal gaan. Als de lijn over gaat, spreken ze elkaar niet meer dan een paar minuten.” En omdat de telefoongesprekken zo kort zijn, krijgt Feroza nooit de kans om met haar oma te praten.

‘Ik heb er lang over nagedacht of ik mijn verhaal wilde delen’

Één telefoongesprek staat haar helder bij. Het was niet met haar oma, maar met een ander familielid uit Xinjiang. “Mijn moeder besloot een paar jaar geleden om een hoofddoek te dragen en we waren allemaal erg trots op haar keuze”, zegt Feroza. “Dit veranderde al heel snel toen ze via familieleden hoorde dat ze haar hoofddoek af moest doen, anders zou er iets met mijn oma gebeuren. In het begin luisterde mijn moeder niet, omdat ze niet wilde dat iemand anders deze beslissing voor haar zou maken. Dit zorgde er voor dat mijn oma werd opgesloten.” Foto’s van een vermagerde grootmoeder zorgden ervoor dat Feroza’s moeder terugkwam op haar keuze en haar hijab afdeed.

Ondanks de angst voor vervolging, hoopt Feroza meer licht te schijnen op de gebeurtenissen in Xinjiang. “Ik heb er lang over nagedacht of ik mijn verhaal wilde delen. Ik weet namelijk niet wat dit kan betekenen voor mijn oma, maar ik durf dit risico te nemen omdat ik zelf helemaal geen contact met haar heb en dus iets verder weg sta van de situatie dan mijn ouders. Maar ik blijf het  spannend vinden om mijn verhaal te delen. ”

Als oudste dochter voelt Feroza een grote verantwoordelijkheid naar haar jongere broertje en zusje toe om hen zoveel mogelijk mee te geven van de Oeigoerse cultuur. Dat houdt haar op de been. “Ik moet sterk blijven voor de mensen daar, want zij hebben er niets aan als ik de hele tijd verdrietig ben”, vertelt Feroza. “In mijn achterhoofd weet ik dat als ik een tegenslag heb, het nog veel erger kan. Ik hoef niet bang te zijn dat ik zomaar afgevoerd kan worden naar een concentratiekamp, terwijl andere Oeigoeren wel moeten leven met deze angst. Dit heeft er voor gezorgd dat ik erg dankbaar ben geworden voor wat ik heb. Ik ben wel vrij en heb controle over mijn eigen leven, maar geluk zal ik nooit kunnen voelen. Dat kan pas als mijn volk ook vrij is.”