Jasmin (22) zul je niet zo snel zien shoppen bij fast fashion ketens. Ze probeert zo min mogelijk kleding te kopen. Voor onze lens poseerde ze in oude en gethriftshopte looks. “Het was eigenlijk raar dat ik wel de verpakkingen van producten in de supermarkt las, maar bij mijn kleding niet dezelfde vragen stelde.”
Hoeveel ongebruikte kledingstukken liggen er in jouw kledingkast? In die van de gemiddelde Nederlander liggen er zo’n 173 stuks, waarvan er 50 ongedragen in de kast blijven liggen, blijkt uit onderzoek.
De komende weken zoomen we in op verhalen van jonge vrouwen en hun proces naar een duurzame lifestyle. De looks op de foto’s zijn volledig vintage, tweedehands of ‘oud’. We zeggen expres niet duurzame kleding, omdat sommige pieces van fast fashion ketens komen.
Jasmin: Mijn koopgedrag is verre van volledig duurzaam. Ik probeer in ieder geval bewust en geen fast fashion te consumeren. Sinds de afgelopen twee jaar durf ik te zeggen dat ik relatief weinig kleding koop vergeleken met mijn koopgedrag in de jaren daarvoor.
Toen ik op de middelbare school zat, experimenteerde ik met verschillende kledingstijlen en had ik een blog. Zodra ik mijn eerste baantje had, ging mijn salaris grotendeels naar kleding. Het was voor mij heel normaal om een hele zaterdag te spenderen aan winkelen en vanaf het moment dat online shoppen makkelijker werd, werden er elke week dozen van Zara, Mango en H&M bij mij thuis bezorgd. Een deel van die kleding draag ik nu nog steeds, ik probeer er geen wegwerpproducten van te maken.
Wanneer ik nu kleding koop, is het meestal één ‘duurzaam’ item per twee maanden en hoef ik daar niet een hele dag de stad voor in. Ook online bestellen doe ik nauwelijks, op United Wardrobe na. Vervuiling door transport (zowel het bezorgen als retour) behoort óók tot je ecologische voetafdruk en het verpakkingsmateriaal is vaak afval producerend. Daarom koop ik het liever in de winkel.
Tip van Jasmin: duurzaam shoppen is juist uitdagend in plaats van saai! Kleding die ik al jaren heb, probeer ik op andere manieren te combineren. Vooral blousejes en jasjes kun je op verschillende manieren dragen en met een riem kun je ook compleet andere looks creëren. Een kijkje in de kledingkast van je ouders, broers, zussen en vrienden kan soms ook mooie dingen opleveren zonder dat je daar nieuwe kleding voor hoeft te kopen.
Bijna geen nieuwe kleding kopen, hoe houd je dat vol?
Jasmin: voordat ik iets koop, vraag ik mezelf af: heb ik het écht nodig? Kan ik het makkelijk combineren en vaak dragen? Kan ik het tweedehands vinden? Het is niet moeilijk, maar het vraagt je wat meer bewustzijn en tijd. Uiteindelijk is het voor iedereen een individueel proces en zolang je jezelf erin blijft inspireren, ga je het juist waarderen.
Het is dus geen knop die je kunt uitzetten, maar een reis met jezelf waarin je bewuste keuzes maakt. Daar ben ik zelf ook nog zoekende in, er zijn namelijk altijd extra stappen te nemen. Ik denk dat het helpt om jezelf daar niet in te dwingen en te kijken wat voor jou werkt, op welk moment en op welke manier.
Het boek Green Deen van Ibrahim Abdul-Matin legt heel mooi uit hoe islam en duurzaamheid inherent aan elkaar zijn. Wanneer we de aarde behandelen als onze verantwoordelijkheid om het te beschermen, worden we bewust van de eenheid. Dat pas je toe door minder te consumeren, minder afval te creëren en te plukken van de vruchten die de natuur ons biedt.
Tip van Jasmin: o.a door Cowspiracy (Netflix-docu over de vleesindustrie red.) ben ik me gaan verdiepen in de veganistische levenstijl. De documentaire True Cost over de kledingindustrie was voor mij ook een van de redenen om ‘nee’ te zeggen tegen fast fashion. Pas geleden kwam ik deze boycottlijst tegen op Joojo Azad, een politiek modeplatform. De lijst is een (incompleet) overzicht van merken die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen en/of vervuilend zijn voor het milieu.
Vanaf dat startpunt probeer ik verder te gaan, zoals het kiezen voor vegetarische en herbruikbare producten. Denk aan een afwasbaar broodzakje, een stalen rietje en het meenemen van een mok of waterfles om geen wegwerpbekers te gebruiken. Voor mijn studie lees ik artikelen het liefst van papier, nu probeer ik dat digitaal te doen. Ook ben ik overgestapt naar een bank die in duurzame projecten investeert. Bijna overal valt wel een duurzaam alternatief voor te bedenken. Sommige dingen blijf ik dubbel vinden, zoals reizen met het vliegtuig. Dat hoef je niet meteen in het hokje ‘slecht’ te duwen, maar je kunt jezelf wel afvragen: voor welk doeleinde ga ik en waarom? Daar komt het ‘bewust zijn’ weer terug – dat vind ik uiteindelijk veel belangrijker dan dat je weleens vlees eet of plastic rietjes gebruikt.
Heb je nog een beetje hoop in onze generatie?
Jasmin: ik vind het tof om te zien dat steeds meer mensen om me heen ervoor kiezen om vegetarisch of veganistisch te eten. Ook de recentelijke klimaatprotesten geven me hoop.
Het laat zien dat we naast het leggen van de nadruk op het individu, ook de verantwoordelijkheid van regeringsleiders en multinationals moeten benadrukken. Het laat duurzaamheid in perspectief zien in plaats van volledig bij onszelf te leggen.
Tegelijkertijd leven we in een consumptiemaatschappij waar, ondanks de opkomende awareness over duurzaamheid, we constant worden beïnvloed door reclames om te blijven kopen. Social media influencers bijvoorbeeld: heel subtiel overtuigen ze je om nieuwe producten te kopen, om vervolgens na één foto weer weg te gooien. Er is een botsing tussen kapitalisme en de weg naar duurzaamheid, het gaat niet samen.
Duurzaamheid moet niet ten koste gaan van andere waarden, zoals (sociale) rechtvaardigheid. Het is jaren bekend dat er mensenrechtenschendingen en uitbuiting van voornamelijk vrouwen op het zuidelijk halfrond plaatsvindt in een deel van de fabrieken waar fast fashion geproduceerd wordt. Nu ‘duurzaamheid’ het heilige woord is geworden, lijkt het bijna alsof we vergeten dat er nog steeds scheve machtsverhoudingen zitten tussen producent en consument. Met andere woorden: there are multiple battles to win.
Fotograaf Zoë Zandwijken
Muse Jasmin