Keti Koti: een reflectie die kracht en weerbaarheid uitstraalt

De afschaffing van de slavernij herdenken hoort een onderdeel te zijn van ons nationale erfgoed, vindt Zaïre Krieger (24). De activist, rechtenstudent en journalist vertelt over haar persoonlijke betekenis van Keti Koti. “Het is één van de weinige vormen waarmee ik mijn roots kan vieren.”

Keti Koti is afkomstig uit de Surinaamse taal Sranantongo. Het betekent letterlijk ‘ketenen gebroken’ en verwijst naar de vrijgemaakte ketens van de tot slaafgemaakte bevolking van de trans-Atlantische slavenhandel. Op 1 juli 1863 werd de Emancipatiewet aangenomen waarmee Nederland als een van de laatste Europese landen slavernij afschafte in Suriname en op de voormalige Nederlandse Antillen (uiteindelijk duurde de slavernij tien jaar langer) . Elk jaar wordt dit herdacht en gevierd tijdens Keti Koti. Bron: Historiek.

Foto’s door Clara Benacia

Alien Mag: Je was een van de organisatoren van de Black Lives Matter demonstratie in Rotterdam. Hoe kijk je naar de beweging in Nederlandse context?
Zaïre: “Rotterdam is al enige tijd politiek gezien in handen van rechtse partijen. Dat baarde mij nogal veel zorgen. In 2018 heb ik samen met zo’n honderd man op de Erasmusbrug geprotesteerd tegen Zwarte Piet toen we werden belaagd door twee mannen uit een busje, terwijl de politie ze gewoon liet gaan. Dat was nogal een dramatische ervaring voor veel aanwezigen.”

“Wat mij echter hoop gaf, was om 2 jaar later op diezelfde plek een demonstratie te organiseren waar duizenden mensen op afkwamen. Wauw, dacht ik toen bij mezelf. De afgelopen jaren heeft dus iets teweeg gebracht! Het voelt een beetje als de Griekse mythologie van Cassandra. Volgens deze mythe is zij vervloekt met het feit dat ze altijd de waarheid spreekt en zelfs de toekomst voorspelt, terwijl niemand haar gelooft. Ik was zelf ook gewend geraakt aan het feit dat mensen niet naar me luisteren. Continu ben ik samen met andere activisten bezig geweest om me uit te spreken en nu hebben we een momentum bereikt waarbij we eindelijk worden gehoord.”

“Het belangrijkste wat we nu nodig hebben, is een intersectioneel beleid. Discriminatie gaat niet alleen om ongelijke behandeling, het is veel breder en subtieler. Zodra we hier concreet mee aan de slag gaan, kunnen we effectief gelijkheid creëren op alle mogelijke vlakken van de maatschappij. Daar wil ik ook aan bijdragen.”

Wat betekent Keti Koti voor jou persoonlijk?
Zaïre: “Keti Koti is voor mij een reflectie van kracht en weerbaarheid. Het is één van de weinige vormen waarmee ik mijn roots kan vieren. Als zwarte Surinamers zijn we vanuit het Afrikaanse continent verplaatst naar andere plekken waartoe wij niet oorspronkelijk behoren. Dat brengt een gevoel van permanente ontworteling met zich mee. Ondanks de verplaatsing en ontworteling hebben we als zwarte Surinamers toch een nalatenschap waar we ons aan kunnen vasthouden. Keti Koti zorgt voor een moment van reflectie op de strijd die mijn voorouders hebben geleverd. Ik zou daarom het liefst willen zien dat Keti Koti in Nederland een nationale feestdag wordt die net zoveel aandacht krijgt als de herdenking van 4 en 5 mei.

“De vrijheidsstrijders van de tot slaafgemaakte bevolking staan nu in musea en de slavendrijvers staan met standbeelden op straat: dat moet worden omgedraaid”

De verworven vrijheid kwam door het keiharde werk van zwarte mensen, waaronder vrijheidsstrijder en verzetsheld Anton de Kom die dit jaar pas is opgenomen in de Canon van Nederland. Ik wist lange tijd ook niet wie de vrijheidsstrijders van Suriname waren, omdat ze dikwijls niet worden genoemd in de geschiedenisboeken. De vrijheidsstrijders van de tot slaafgemaakte bevolking staan nu in musea en de slavendrijvers staan met standbeelden op straat: dat moet worden omgedraaid.

Gloria Wekker schreef in het boek Witte Onschuld al over de onschuld waar Nederland zich krampachtig aan vasthoudt. Hoe meer ik er mee bezig ben, des te meer ik me verwonder over de collectieve onwetendheid die we vertonen ten aanzien van onze geschiedenis. We kunnen er niet meer omheen dat Nederland een wrede slavenhandel pleegde. Het gevoel van superioriteit wordt echter behouden door het witwassen van de waarheid, alleen al door de term ‘Gouden Eeuw’ te gebruiken.”

“Mijn leven is in feite de ultieme droom geweest van mijn voorouders”

Zaïre en haar koto

Welke tradities zijn voor jou verbonden aan Keti Koti?
Zaïre: “Het dragen van de traditionele klederdracht koto. Het cilindervormige gewaad werd gedragen door de tot slaafgemaakte vrouwen omdat hun vormen niet zichtbaar mochten zijn. Het bijpassende hoofddeksel heet anisa (ook wel angisa genoemd, red.). Op de manier waarop dit hoofddeksel gevouwen werd, kon een symbolische betekenis worden gedeeld en creëerden ze een eigen taal door middel van hun klederdracht. De tot slaafgemaakte vrouwen mochten vaak namelijk niet met elkaar praten. Hierdoor werd de anisa gebruikt om bepaalde boodschappen te delen aan elkaar. Met Keti Koti reclaimen we deze traditionele klederdracht als het ware. Zo heb ik zelf een moderne variant van de koto. Ondanks de treurige historie ervan blijven we het met trots dragen om de creativiteit en vindingrijkheid van onze voorouders te eren.”

Welke boodschap zou je graag willen delen aan je voorouders?
Zaïre: “Ik zou ze willen bedanken. Voor de strijd die ze hebben geleverd in de hel van slavernij. Ze hebben zich niet uit het veld laten slaan. Ik hoop dat ze trots zijn op ons, degenen die de strijd proberen voort te zetten. Mijn leven is in feite de ultieme droom geweest van mijn voorouders. Daarom is dankjewel eigenlijk het enige wat ik tegen ze kan zeggen.”

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.